Po poznańsku. Niematerialne dziedzictwo miasta Projekt naukowo-badawczy Poznańskiego Centrum Dziedzictwa i Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego

Od 2024 roku w Poznańskim Centrum Dziedzictwa prowadzimy projekt poświęcony identyfikacji, badaniom i popularyzacji poznańskich praktyk i zwyczajów, które można określić mianem niematerialnego dziedzictwa miasta.

Czym jest niematerialne dziedzictwo?

Zgodnie z Konwencją UNESCO z 2003 roku, ratyfikowaną w Polsce w 2010 roku, niematerialne dziedzictwo kulturowe to „praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedza i umiejętności – jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową – które wspólnoty, grupy i, w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego”. W odróżnieniu od dziedzictwa materialnego, jego niematerialny charakter wiąże się z trzema głównymi cechami. Dziedzictwo niematerialne jest:

• międzypokoleniowe, czyli przekazywane z pokolenia na pokolenie
• żywe, czyli stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy, czy jednostki
• lokalne, czyli związane z danym miejsce, otoczeniem, przyrodą i historią.
  
  

Tak rozumiane dziedzictwo ma zapewniać „poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności” (Konwencja UNESCO). Narzędziem ochrony niematerialnego dziedzictwa jest międzynarodowa Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości oraz Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego i Krajowy rejestr dobrych praktyk na rzecz ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Czy poznańskie zwyczaje można określić w ten sposób? Jakie są to zjawiska?

To główne pytania, które stawiamy w ramach projektu „Po poznańsku. Niematerialne dziedzictwo miasta”. Wspólnie z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym zaprosiliśmy do współpracy szeroki zespół specjalistek i specjalistów, aby przygotować raport, który będzie głosem w działaniach na rzecz odkrywania, pielęgnowania i ochrony tego, co Poznań ma w sobie wyjątkowego. W projekcie biorą udział także przedstawiciele i przedstawicielki Wydziału Kultury Urzędu Miasta Poznania.

Na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego znajduje się 10 zjawisk z Wielkopolski, w tym trzy związane z Poznaniem: tradycje kulturowe Bambrów Poznańskich, tradycje dudziarskie w Wielkopolsce oraz demoscena - kultura twórców dem.

W ramach projektu „Po poznańsku” pragniemy odkryć inne poznańskie zwyczaje, która można określić jako dziedzictwo niematerialne.